Przedsiębiorcy często mają problemy z nieterminowymi wpływami za dostarczane przez nich towary i świadczone usługi. Wiążę się to nie tylko z utratą płynności finansowej, ale również z ponoszeniem kosztów związanych z odzyskiwaniem należnych im kwot.

Przedsiębiorcy mający problemy ze ściąganiem swoich wierzytelności ponoszą koszty związane z windykacją. Nie mam tu na myśli tylko kwot wynikających z usług podmiotów specjalizujących się w takich usługach, ale również wtedy, gdy przedsiębiorca sam czyni kroki w celu odzyskania swoich pieniędzy, ponosi koszty tych działań. Wysyłanie monitów i upomnień to nie tylko koszt przesyłki pocztowej, ale nawet wówczas gdy są one wysyłane drogą mailową wymagają zaangażowania pracowników których czas pracy jest przecież wynagradzany.

Wierzycielowi który pomimo spełnienia swojego świadczenia, nie otrzymał należnego mu wynagrodzenia, przysługuje rekompensata. Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o przeciwdziałaniu nadmiernym opóźnieniom w transakcjach handlowych, przewiduje w art. 10 rekompensatę za koszty odzyskiwania należności.

Art.  10.

1. Wierzycielowi, od dnia nabycia uprawnienia do odsetek, o których mowa w art. 7 ust. 1 lub art. 8 ust. 1, przysługuje od dłużnika, bez wezwania, rekompensata za koszty odzyskiwania należności, stanowiąca równowartość kwoty:

1) 40 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego nie przekracza 5000 złotych;

2) 70 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest wyższa niż 5000 złotych, ale niższa niż 50 000 złotych;

3) 100 euro – gdy wartość świadczenia pieniężnego jest równa lub wyższa od 50 000 złotych.

1a.  25  Równowartość kwoty rekompensaty, o której mowa w ust. 1, jest ustalana przy zastosowaniu średniego kursu euro ogłoszonego przez Narodowy Bank Polski ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym świadczenie pieniężne stało się wymagalne.

Zatem w sytuacji, kiedy Wnioskodawca obciąży swojego dłużnika kwotą rekompensaty za koszty odzyskiwania należności równą kwocie 40 euro (lub wyższą w przypadku, gdy koszty odzyskiwania należności przekroczą tę kwotę), nie będzie to stanowiło czynność podlegającą opodatkowaniu na gruncie ustawy o VAT. Płatności tego rodzaju mają wyłącznie charakter rekompensaty za nieterminowe wykonanie zobowiązania, zaś podmiot dokonujący tych płatności nie uzyskuje jakiegokolwiek świadczenia ekwiwalentnego.

Należy zaznaczyć, że działalność gospodarcza podlega określonym regułom ekonomicznym i musi opierać się o zasadę racjonalności działań w dążeniu do realizacji postawionego celu. Zauważyć należy, że podatnik nie może kwalifikować do kosztów uzyskania przychodów wydatków, będących następstwem jego niewłaściwego lub nieracjonalnego działania. Ryzyko prowadzonej działalności gospodarczej ponosi podatnik i nie ma możliwości przenoszenia tego ryzyka na budżet państwa. Wyjątkiem mogą być jedynie nieprzewidywalne sytuacje, których uniknięcie było niemożliwe, pomimo podjęcia przez podatnika wszelkich koniecznych działań w celu ich zapobieżenia.

Uznając stanowisko Spółki za prawidłowe należy jednak wskazać, że nie można założyć, że w każdej sytuacji koszty w postaci odsetek za zwłokę z tytułu nieterminowej zapłaty należności wynikającej z zawartej transakcji handlowej oraz rekompensaty za koszty odzyskiwania należności będą podlegały lub też nie zaliczeniu do kosztów podatkowych. Jeśli koszty te spełniać będą przesłanki ustawowe, dla zaliczenia ich do kosztów podatkowych nie będzie wówczas przeszkód dla takiej ich podatkowej kwalifikacji. A zatem, w sytuacji gdy działania podatnika zmierzają do ochrony majątku i zabezpieczenia źródeł przychodu, to koszty te stanowią koszty uzyskania przychodu, przy założeniu, że np.:

* nie występuje ewidentna wina umyślna w działaniach podatnika,

* nie dochodzi do obejścia przepisów prawa,

* nie wynikają z działań podatnika niezgodnych z zasadami współżycia społecznego.

Autor: Grzegorz Kusyk
Ekspert ds. rachunkowości podatkowej
e-mail: g.kusyk[at]exorgroup.pl
tel: 508 750 614