Od 1 września 2019 r. podatnicy będą mogli weryfikować swoich kontrahentów za pomocą tzw. białej listy podatników VAT. Nowy wykaz będzie dostępny w Biuletynie Informacji Publicznej na stronie internetowej Ministerstwa Finansów.
Ustawą z dnia 12 kwietnia 2019 o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Dz.U.2019.1018 z dnia 2019.05.31) wprowadzono m.in. zmiany w art. 96b ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz. U. z 2018 r. poz. 2174, z późn. zm.). W uzasadnieniu do projektu ustawy (druk 3301) możemy przeczytać, że zmiany w ustawie VAT są wynikiem zjawiska występującego w Polsce i innych krajach Unii Europejskiej, polegającego na wykorzystaniu mechanizmów konstrukcji podatku VAT w celu osiągania niezgodnych z prawem korzyści finansowych. Obecnie wprowadzane zmiany stanowią kontynuację działań wprowadzonych ustawą z dnia 24 listopada 2017 r. o zmianie niektórych ustaw w celu przeciwdziałania wykorzystywaniu sektora finansowego do wyłudzeń skarbowych (Dz. U. poz. 2491).
Obecna zmiana ma na celu stworzenie nowej bazy podatników VAT, która będzie połączeniem istniejącego już wykazu podatników, w odniesieniu do których naczelnik urzędu skarbowego nie dokonał rejestracji lub którzy zostali wykreśleni z rejestru jako podatnicy VAT, oraz wykazu podatników, których rejestracja jako podatników VAT została przywrócona. Nowa baza będzie zawierała również wykaz podatników VAT czynnych i podatników zwolnionych. Ponadto w wykazie odnajdziemy listę rachunków rozliczeniowych (bankowych w SKOK) otwartych w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą – wskazanych w zgłoszeniu identyfikacyjnym lub zgłoszeniu aktualizacyjnym i potwierdzonych przy wykorzystaniu STIR w rozumieniu art. 119zg pkt 6 Ordynacji podatkowej.
Według ustawodawcy, zmiany mają ułatwić i przyspieszyć wyszukiwanie informacji o podatnikach. Podmioty w wykazie będą mogły być wyszukiwane po wpisaniu NIP bądź fragmentu nazwy (nazwiska) podmiotu. Wykaz będzie aktualizowany w każdy dzień roboczy raz na dobę. Ponadto ma być dostępny również poprzez system teleinformatyczny Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej.
W uzasadnieniu do projektu ustawy wskazuje się na fakt, że są to korzystne zmiany dla podatników poprzez zwiększenie pewności obrotu gospodarczego, przedsiębiorcy otrzymają ważne narzędzie pozwalające na uniknięcie przez nabywców towarów i usług ryzyka wplątania ich w oszukańczy proceder zmierzający do wyłudzenia VAT. Ograniczeniu ma ulec nieuprawniona przewaga, jaką podmioty dopuszczające się oszustw podatkowych osiągały dotychczas nad uczciwymi podatnikami VAT.
Z punktu widzenia przedsiębiorstw wygląda to jednak nieco inaczej. Jest to dodatkowy obowiązek który będzie musiał być przez nich realizowany. Co prawda dostawcy rozwiązań informatycznych z pewnością wprowadzą nowe mechanizmy które to zadanie ułatwią za co jednak zapłacą przedsiębiorcy. Sami podatnicy wcale nie uważają, że są beneficjentami zmian, choć ograniczenie nieuczciwej konkurencji jest bezwzględnie korzystne, to jednak głównym beneficjentem będzie budżet państwa (zasadniczo my wszyscy).
Nowe obowiązki dla podatników to wbrew pozorom nie tak duży problem jak konsekwencje niestosowania się do nich. Nowelizacja przewiduje m.in., że w przypadku dokonania zapłaty na rachunek inny niż wykazany w wykazie, nabywca (podatnik) będzie odpowiedzialny solidarnie z dostawcą towaru lub usługi, całym majątkiem. Odpowiedzialność będzie proporcjonalna do kwoty zapłaty. Ponadto zmiany dotyczą również podatku dochodowego. Podatnicy nie zalicza do kosztów uzyskania przychodów kosztu w tej części, w jakiej płatność dotycząca transakcji określonej w art. 19 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (dotyczy kwot powyżej 15.000 zł), została dokonana bez pośrednictwa rachunku płatniczego lub została dokonana przelewem na rachunek inny niż zawarty na dzień zlecenia przelewu w wykazie podmiotów, o którym mowa w art. 96b ust. 1 ustawy VAT. W przypadku gdy podatnik dokonał płatności na innych rachunek rozliczeniowy niż wskazany w wykazie, może złożyć w terminie 3 dni od dnia zlecenia przelewu, zawiadomienie do Naczelnika Urzędu Skarbowego właściwego dla wystawcy faktury, wówczas nie znajdą zastosowania przepisy dotyczące wyłączenia takiego wydatku z kosztów uzyskania przychodu. Tu oczywiście pojawia się problem, gdyż nie zawsze będziemy wiedzieli który Naczelnik US jest właściwy dla naszego kontrahenta, gdyż w przypadku osób fizycznych ustalany jest według miejsca zamieszkania. Z drugiej zaś strony będzie to dla administracji skarbowej dodatkowe źródło informacji o rachunkach bankowych wykorzystywanych do celów działalności gospodarczej, a nie zgłoszonych do Naczelnika US.
Podatnicy chcąc uniknąć niekiedy bardzo dotkliwych konsekwencji finansowych, już teraz powinni rozważać wprowadzenie procedur mających na celu niedopuszczenie do realizacji płatności na niezweryfikowane rachunki swoich kontrahentów.
Ustawa zmieniająca wchodzi w życie z dniem 1 września, natomiast art. 2 (dotyczy ustawy o PIT), art. 3 (dotyczy ustawy o CIT), art. 5 i art. 10, wchodzą w życie z dniem 1 stycznia 2020 r.
Autor: Grzegorz Kusyk
Ekspert ds. rachunkowości podatkowej
e-mail: g.kusyk[at]exorgroup.pl
tel: 508 750 614