„Wypłata dywidendy nie może stanowić kosztu uzyskania przychodów, gdyż wydatek ten nie służy temu celowi”
W wyroku z dnia 01 lipca 2015 r., sygn. akt II FSK 1447/13 Naczelny Sąd Administracyjny uznał, że nie każdy wydatek poniesiony przez podatnika, nawet będący kosztem w sensie bilansowym i jednocześnie niewymieniony w art. 16 ust. 1 ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych z dnia 15 lutego 1992 r. (Dz.U. Nr 21, poz. 86) (dalej: ustawa CIT), będzie kosztem uzyskania przychodu.
Zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy CIT, kosztami uzyskania przychodów są koszty poniesione w celu osiągnięcia przychodów, z wyjątkiem kosztów wymienionych w art. 16 ust. 1 ustawy CIT. Tym samym za koszty uzyskania przychodu należy, zdaniem sądu, przyjąć takie wydatki, których poniesienie przez podatnika było spowodowane racjonalnym dążeniem i obiektywną możliwością osiągnięcia przychodu (lub zachowania albo zabezpieczenia tego źródła) i które nie zostały wymienione w art. 16 ust. 1 ustawy CIT.
NSA wskazał, że użyty w art. 15 ust. 1 ustawy CIT zwrot „w celu” oznacza, że poniesiony wydatek nie zawsze musi przynieść skutek w postaci osiągnięcia przychodu, zachowania lub zabezpieczenia jego źródła. Dodatkowo, przy ustalaniu kosztów uzyskania przychodów każdy wydatek, poza wyraźnie wskazanymi w ustawie, wymaga indywidualnej oceny pod kątem bezpośredniego lub pośredniego związku z przychodem i racjonalnością działania dla osiągnięcia tego przychodu.
Ponadto, przy kwalifikowaniu określonego wydatku jako kosztu uzyskania przychodu, konieczne jest dokonanie jego indywidualnej oceny pod kątem bezpośredniego lub pośredniego związku z przychodem, bądź też zabezpieczeniem lub zachowaniem źródła przychodów. W sytuacjach, gdy ów związek przyczynowy jest niejednoznaczny, należy odwołać się do zasad racjonalnego rozumowania, odrębnie w odniesieniu do każdego wydatku, oceniając czy takie właśnie, a zatem uzasadnione i celowe, było określone działanie podatnika.
Zdaniem NSA istotna do rozstrzygnięcia kwestii, czy koszty wypłaty dywidendy stanowią koszt uzyskania przychodu, jest analiza art. 347 i nast. Kodeksu spółek handlowych z dnia 15 września 2000 r. (Dz.U. Nr 94, poz. 1037) (dalej: KSH). Przepis ten, regulujący zasady wypłaty dywidendy akcjonariuszom, na kanwie omawianego orzeczenia wskazuje, że roszczenie o wypłatę dywidendy stanowi element cywilnoprawnego stosunku zobowiązaniowego pomiędzy dwoma podmiotami prawnymi, tj. spółką dysponującą przychodem w postaci pieniędzy a akcjonariuszem, któremu przysługuje prawo do żądania dywidendy. Per se roszczenie o wypłatę dywidendy nie jest należnością spółki, lecz akcjonariusza. Tym samy, choć jest ona pochodną osiągniętego zysku, nie można jej utożsamiać z jej przychodem. W następstwie, na gruncie art. 15 ust. 1 ustawy CIT, wypłata dywidendy nie może stanowić kosztu uzyskania przychodów, gdyż wydatek ten nie służy temu celowi.
Autor: Wojciech Nowakowski
Ekspert ds. prawnych, asystent księgowy
e-mail: w.nowakowski[at]exorgroup.pl
tel: 505 265 617