Każdy z nas zobowiązany jest do płacenia podatków, jednak w niektórych sytuacjach możemy liczyć na umorzenie zaległości podatkowej.
Konstytucyjna zasada określona w art. 84 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej wskazuje, że Każdy jest obowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, w tym podatków, określonych w ustawie. Ustawodawca wskazał jednak na możliwość uzyskania ulgi podatkowej w postaci umorzenia zaległości podatkowej. Wskazuje na to art. 67a § 1 pkt 3 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja podatkowa (dalej: Ordynacja). Umorzenie w całości lub w części zaległości podatkowej, odsetek za zwłokę lub opłaty prolongacyjnej zgodnie z tym przepisem następuje na wniosek podatnika. Natomiast zgodnie z art. 67d Ordynacji określa, że umorzenie to morze nastąpić również z urzędu.
Umorzenie z urzędu
Umorzenie z urzędu stanowi pewnego rodzaju wyjście z trudnej sytuacji zarówno dla podatnika jak i samego urzędu. W niektórych przypadkach może się okazać, że zaległość podatkowa podatnika, to również problem dla organu podatkowego gdy egzekwowanie takiej zaległości jest niemożliwe lub ekonomicznie nieracjonalne. Działanie organu w tym zakresie ma charakter uznaniowy, gdyż organ może, ale nie musi umorzyć zaległości.
Ustawodawca w art. 67d Ordynacji wskazał na przypadki w których umorzenie z urzędu zaległości podatkowej może mieć zastosowanie. Umorzenie może mieć miejsce jeżeli:
- zachodzi uzasadnione przypuszczenie, że w postępowaniu egzekucyjnym nie uzyska się kwoty przewyższającej wydatki egzekucyjne;
- kwota zaległości podatkowej nie przekracza pięciokrotnej wartości kosztów upomnienia w postępowaniu egzekucyjnym;
- kwota zaległości podatkowej nie została zaspokojona w zakończonym lub umorzonym postępowaniu likwidacyjnym lub upadłościowym albo sąd oddalił wniosek o ogłoszenie upadłości;
- podatnik zmarł, nie pozostawiając żadnego majątku lub pozostawił ruchomości niepodlegające egzekucji na podstawie odrębnych przepisów albo pozostawił przedmioty codziennego użytku domowego, których łączna wartość nie przekracza kwoty 5000 zł, i jednocześnie brak jest spadkobierców innych niż Skarb Państwa lub jednostka samorządu terytorialnego oraz nie ma możliwości orzeczenia odpowiedzialności podatkowej osoby trzeciej.
W przypadkach wskazanych w punktach 3 i 4, decyzje umorzeniową pozostawia się w aktach sprawy. Podyktowane jest to faktem, że nie ma już podmiotu któremu można by było taką decyzję doręczyć.
Jednocześnie w przypadku określonym w punkcie 3, zgodnie z art. 67d § 4 organ podatkowy może umorzyć zaległość podatkową, jeżeli umorzenie nie będzie stanowiło pomocy publicznej lub będzie stanowiło pomoc de minimis w zakresie i na zasadach określonych w bezpośrednio obowiązujących aktach prawa wspólnotowego dotyczących pomocy w ramach zasady de minimis.
Wszczęcie postępowania w sprawie umorzenia zaległości podatkowej z urzędu nie następuje w formie postanowienia. Wynika to z art. 165 § 5 pkt. 2, a więc datą wszczęcia postępowania, nie będzie dzień doręczenia podatnikowi postanowienia w tej sprawie, gdyż takiego postanowienia nie będzie. Jednocześnie na mocy art. 200 § 2 pkt. 1 Ordynacji, organ podatkowy nie wyznacza stronie postępowania siedmiodniowego terminu do wypowiedzenia się w sprawie materiału dowodowego.
Zasadą wyrażoną w art. 212 Ordynacji, że Organ podatkowy, który wydał decyzję, jest nią związany od chwili jej doręczenia. Przepis ten w zdaniu drugim wskazuje na wyjątek od tej zasady, zgodnie z którym decyzje o których mowa w art. 67d [Umorzenie zaległości podatkowej z urzędu], wiążą organ podatkowy od chwili ich wydania.
Autor: Grzegorz Kusyk
Ekspert ds. rachunkowości podatkowej
e-mail: g.kusyk[at]exorgroup.pl
tel: 508 750 614