1 stycznia 2022 r. miała miejsce bardzo istotna zmiana dla tzw. frankowiczów, czyli osób, które mają zaciągnięte kredyty frankowe (kredyty hipoteczne denominowane lub indeksowane do franka szwajcarskiego). Z dniem 1 stycznia 2022 r. doszło do automatycznej zmiany umów frankowych poprzez automatyczne zastąpienie stopy CHF LIBOR stopą SARON.
Zmiana CHF LIBOR na SARON wynika z decyzji Financial Conduct Authority (FCA). Rynek był wielokrotnie uprzedzany w tym zakresie, a pierwsze wiążące deklaracje FCA pochodzą jeszcze z 2017 r. Pisałam o tym w lutym 2020 r. (rychły koniec liboru), kiedy jeszcze nie było wiadomo, czy LIBOR w sposób systemowy zostanie zastąpiony jakimś innym wskaźnikiem.
SARON to skrót od Swiss Average Rate Overnight. Jest to tak zwany wskaźnik referencyjny w świetle zapisów Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014. SARON jest podobnie jak LIBOR wyliczany na bazie transakcji REPO, a konkretnie CHF-REPO. Jednak istnieją różnice w doborze transakcji do wyznaczenia tych wskaźników, stąd też pojawiała się konieczność zastosowania tzw. spreadu korygującego. Podstawowa różnica dotyczy okresu, na jaki są zawierane transakcje uwzględnianie w kalkulacji wskaźnika. Jak sama nazwa wskazuje – w przypadku SARON są to transakcje typu overnight, a więc transakcje jednodniowe. Natomiast LIBOR był wyliczany dla transakcji jednodniowych (ON), tygodniowych (1W), miesięcznych (1M), trzymiesięcznych (3M), półrocznych (6M) i rocznych (1Y). Ponieważ zgodnie z przebiegiem krzywej czasowej dla stóp procentowych, oprocentowanie transakcji różni się w zależności od okresu, na jaki zwarto transakcję, to koniecznym stało się niejako sztuczne przeliczenie SARON dla okresów dłuższych niż jednodniowe. Stąd też konieczność zastosowania właśnie spreadu korygującego. Spread ten został zdefiniowany na sztywno jako mediana różnic między wskaźnikami LIBOR i SARON, równy spreadowi opublikowanemu w dniu 5 marca 2021 r.
Wokół SARON już zdążyły narosnąć kontrowersje. Część kredytobiorców podważa skuteczność automatycznego zastąpienia LIBORu SARONem bez podpisywania aneksów do umów kredytowych, na które to aneksy kredytobiorcy musieliby wyrazić zgody. Skargę do Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej jeszcze w 2021 r. złożyła Polka – Beata Sołowicz. Jej pełnomocnik argumentował ten krok m.in. znacznym skomplikowaniem metodyki wyliczania wskaźnika SARON oraz faktem, że SARON bazuje na transakcjach historycznych a nie na antycypacji. Z argumentem znacznej komplikacji metodyki wyliczania wskaźnika trudno się nie zgodzić (szczegółowy opis metodyki wyliczania SARON jest dostępny na stronie instytucji publikującej. Natomiast argument nieadekwatności metodyki nie wydaje się już tak mocny, gdyż SARON jest zgodny z rozporządzeniem BMR (Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 2016/1011 z dnia 8 czerwca 2016 r. w sprawie indeksów stosowanych jako wskaźniki referencyjne w instrumentach finansowych i umowach finansowych lub do pomiaru wyników funduszy inwestycyjnych i zmieniające dyrektywy 2008/48/WE i 2014/17/UE oraz rozporządzenie (UE) nr 596/2014 (Dz.U. L 171 z 29.6.2016, s. 1 z późn. zm.). Jako pewną ciekawostkę, ale też sygnał przyszłych zmian dla złotówkowiczów, należy wskazać, że WIBOR jest niezgodny z zapisami Rozporządzenia BMR. Sprawą od dłuższego czasu zajmuje się Komitet Stabilności Finansowej.
Autor: dr Agnieszka Wójcik
Ekspert ds. controllingu i finansów
e-mail: a.wojcik[at]exorgroup.pl
tel: 504 724 416