Płatność kartą przy użyciu terminala płatniczego nie jest zapłatą gotówkową i nie przekreśla możliwości skorzystania ze zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy użyciu kasy rejestrującej.
Być może dla wielu wydaje się oczywistą sprawą, że płatność kartą to cos zupełnie odmiennego od płatności gotówką. W podatkach czasami takie oczywistości urastają do rangi poważnego problemu który musi rozstrzygnąć sąd.
Słowem wstępu należy wskazać, że pozycja 37 załącznika do rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 22.12.2021 w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji sprzedaży przy zastosowaniu kas rejestrujących, pozwala na nieewidencjonowanie na kasie rejestrującej świadczonych usług jeśli spełnione zostaną warunki określone w rozporządzeniu.
Świadczenie usług na rzecz osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej oraz rolników ryczałtowych, jeżeli świadczący usługę otrzyma w całości zapłatę za wykonaną czynność za pośrednictwem poczty, banku lub spółdzielczej kasy oszczędnościowo-kredytowej (odpowiednio na rachunek bankowy podatnika lub na rachunek podatnika w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej, której jest członkiem), a z ewidencji i dowodów dokumentujących zapłatę jednoznacznie wynika, jakiej konkretnie czynności dotyczyła.
Początek dylematu – interpretacja
Podatnik wnioskował o wydanie interpretacji indywidualnej przepisów prawa podatkowego w zakresie podatku od towarów i usług. We wniosku podatnik podał, że świadczy usługi krótkoterminowego, jak również średnio i długoterminowego wynajmu samochodów osobowych i dostawczych dla przedsiębiorców oraz dla osób fizycznych nieprowadzących działalności gospodarczej. Podatnik zrezygnował z obrotu gotówkowego i całość zapłaty przyjmuje za pośrednictwem banku w tym w postaci płatności kartą i zapytał czy w obecnej sytuacji rodzaj świadczonych usług i formy płatności uprawniają go do rezygnacji z obowiązku ewidencjonowania obrotu na kasie rejestrującej. Dyrektor Krajowej Informacji Skarbowej w interpretacji indywidualnej z dnia 12 lipca 2018 r. uznał stanowisko Strony w zakresie zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu i kwot podatku należnego usług wynajmu samochodów lub wynajmu samochodu, gdy faktura obejmuje dodatkowe opłaty, a zapłata za usługi dokonywana jest kartą płatniczą przy użyciu terminala płatniczego (metoda płatności nr 3 wskazana we wniosku) – za nieprawidłowe.
Co na to WSA?
WSA w Krakowie uznał stanowisko organu podatkowego za nieprawidłowe odnośnie płatności kartą przy użyciu terminala płatniczego (sygn. akt I SA/Kr 530/23). W wyroku przeczytamy m.in.:
„Dokonując zatem ponownej kontroli zaskarżonej interpretacji w granicach związania na podstawie art. 190 p.p.s.a., stwierdzić należy, że kwestia zwolnienia z obowiązku ewidencjonowania obrotu przy zastosowaniu kasy rejestrującej w przypadku zapłaty za świadczenie usług, za które płatność następuje za pomocą karty płatniczej, przy użyciu terminala płatniczego, była już przedmiotem orzecznictwa sądów administracyjnych (wyrok WSA w Warszawie z dnia 30.03.2021r., III SA/Wa 1390/20). Wyrok ten dotyczy wprawdzie późniejszego rozporządzenia wydanego na podstawie art. 111 ust. 8 u.p.t.u., tj. rozporządzenia Ministra Finansów z dnia 28 grudnia 2018 r. w sprawie zwolnień z obowiązku prowadzenia ewidencji przy zastosowaniu kas rejestrujących (Dz.U. z 2018 r. poz. 2519 z późn. zm.), lecz treść kluczowego dla niniejszej sprawy poz. 39 załącznika do rozporządzenia, jest identyczna jak treść poz. 37 załącznika do rozporządzenia z 2018 r.
[…]
Zważyć zatem należy, że zgodnie z art. 4 ust. 1 pkt 4 Prawa bankowego, pod pojęciem karta płatnicza rozumie się kartę płatniczą w rozumieniu ustawy z dnia 19 sierpnia 2011r. o usługach płatniczych (Dz. U. z 2019r. poz. 659, 730 i 1495).
W myśl art. 2 pkt 15a ustawy o usługach płatniczych – karta płatnicza oznacza kartę uprawniającą do wypłaty gotówki lub umożliwiającą złożenie zlecenia płatniczego za pośrednictwem akceptanta lub agenta rozliczeniowego, akceptowaną przez akceptanta w celu otrzymania przez niego należnych mu środków, w tym kartę płatniczą w rozumieniu art. 2 pkt 15 rozporządzenia (UE) 2015/751.
Natomiast zgodnie z art. 2 pkt 36 ustawy o usługach płatniczych – zlecenie płatnicze oznacza oświadczenie płatnika lub odbiorcy skierowane do jego dostawcy zawierające polecenie wykonania transakcji płatniczej.
Z kolei zgodnie z art. 2 pkt 29 ustawy o usługach płatniczych – transakcja płatnicza to zainicjowana przez płatnika lub odbiorcę wpłata, transfer lub wypłata środków pieniężnych.
Karta płatnicza może więc pełnić dwojaką funkcję – może służyć do wypłaty/wpłaty gotówki (np. z rachunku bankowego) lub zlecenia transferu środków pieniężnych. Przy czym wpłata, transfer i wypłata środków są osobnymi pojęciami o różnych znaczeniach. Wpłata i wypłata polegają na podjęciu lub wpłaceniu gotówki. Natomiast „transfer środków pieniężnych” oznacza ich przekazanie bez dokonywania „wpłaty” i „wypłaty”, a zatem bez zaangażowania gotówki, wyłącznie z użyciem rachunku bankowego.
Samo pojęcie gotówki nie zostało zdefiniowane w systemie prawnym, stąd istotne jest jego znaczenie wynikające z języka potocznego i specjalistycznego języka ekonomicznego.
I tak, Wikipedia definiuje gotówkę jako formę pieniądza w fizycznej postaci: monety i banknoty, charakteryzującą się najwyższym stopniem płynności. W przeciwieństwie do papierów wartościowych, depozytów terminowych, czeków i weksli posiadaną gotówką można dysponować w każdej chwili.
Z kolei Główny Urząd Statystyczny „pieniądz gotówkowy w obiegu” definiuje jako gotówkę w złotych (banknoty i monety), będącą w obiegu poza kasami banków. Rachunkowo jest to różnica między stanem pieniądza gotówkowego w obiegu znajdującego się poza NBP i stanem gotówki w kasach banków.
Natomiast Słownik Języka Polskiego PWN w wersji internetowej definiuje gotówkę jako «pieniądze, w przeciwieństwie np. do czeków; też: cała suma (pieniędzy)».
Z powyższego wynika zatem, że gotówka to pieniądz pod fizyczną postacią banknotów lub monet.
Przeciwieństwem gotówki jest pieniądz w postaci bezgotówkowej, tj. zdematerializowanej, w postaci środków (istniejących jako określony zapis księgowy i informatyczny) na rachunkach w banku, czeków etc. Użycie pieniądza bezgotówkowego wymaga użycia instrumentu płatniczego (np. karty płatniczej) lub pośrednika płatniczego (np. banku).
W konsekwencji stwierdzić należy, że „transakcją gotówkową” może być tylko taka transakcja, która wymaga zaangażowania gotówki jako istniejącego fizycznie pieniądza. Transakcja gotówkowa musi się zatem wiązać z fizycznym przekazaniem banknotów lub monet drugiej stronie transakcji.
Zatem transakcja płatności kartą płatniczą nie może być uznana za transakcję gotówkową. W ramach płatności z wykorzystaniem karty płatniczej, gotówka na żadnym etapie nie jest angażowana.
[…]
Okoliczność, że uregulowanie płatności kartą płatniczą nie stanowi „płatności dokonanej przelewem”, nie oznacza, że jest to transakcja gotówkowa. Płatność dokonywana kartą płatniczą to „zlecenie płatnicze”, czyli oświadczenie płatnika lub odbiorcy skierowane do jego dostawcy zawierające polecenie wykonania transakcji płatniczej. Jest to zatem inny instrument płatniczy niż przelew. Płatność dokonywana kartą płatniczą to „zlecenie płatnicze”, w efekcie którego środki pieniężne są przekazywane za pośrednictwem rachunków bankowych. W wyniku dokonania zapłaty kartą płatniczą, nawet w sytuacji wykorzystania terminala, beneficjent tej zapłaty otrzyma jej całość za pośrednictwem banku na swój rachunek bankowy.
[…]
Przepisy rozporządzenia nie przewidują warunku, by płatność była dokonana z rachunku bankowego. Wystarczy, że jest ona otrzymana za pośrednictwem banku, tzn. na rachunek bankowy. Wynika z tego, że nie ma żadnego znaczenia, w jaki sposób płatności dokonuje klient – istotna jest tylko perspektywa odbiorcy płatności (podkreślenie Sądu).
Jako przykład można tu wskazać sposób płatności nr 4 wskazany we wniosku o wydanie interpretacji (wpłata klienta na rachunek bankowy Skarżącej bezpośrednio w oddziale banku lub poczty – w nielicznych przypadkach, gdy klient nie posiada rachunku bankowego). Co wymaga podkreślenia Organ zaakceptował ten sposób płatności – niewątpliwie gotówkowy po stronie klienta – jako uprawniający do zwolnienia z ewidencjonowania, zatem tym bardziej niezrozumiałe i niekonsekwentne jest stanowisko Organu, który nie uznaje za uprawniający do zwolnienia sposób płatności za pomocą karty płatniczej przy użyciu terminala, z powołaniem się na jego „gotówkowy charakter”, mimo że w przypadku zapłaty kartą zarówno klient jak i Skarżący nie posługuje się bezpośrednio „gotówką”, natomiast w przypadku, zaakceptowanej przez Organ, metody płatności nr 4 taka gotówka po stronie klienta z pewnością się pojawia.
Tymczasem decydujący (i wystarczający do zwolnienia) – jak już wspomniano – powinien być tylko fakt otrzymania przez Skarżąca płatności za pośrednictwem banku, co ma miejsce zarówno w przypadku metody płatności nr 4 (zaakceptowanej przez Organ) jak i 3 (nie zaakceptowanej przez Organ).”
Na moment publikacji tekstu wskazane orzeczenie jest nieprawomocne. Pozostaje mieć nadzieję, że pod wpływem wyroków sadowych, organy podatkowe zmienią podejście do płatności kartą płatniczą.
Autor: Grzegorz Kusyk
Ekspert ds. rachunkowości podatkowej
e-mail: g.kusyk[at]exorgroup.pl
tel: 508 750 614