Obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności w niektórych branżach najprawdopodobniej będzie obowiązywał od listopada 2019 roku, a więc dwa miesiące później niż pierwotnie zakładano.
Rządowy projekt ustawy o zmianie ustawy o podatku od towarów i usług oraz niektórych innych ustaw (Druk 3602) wprowadza obowiązek stosowania mechanizmu podzielonej płatności (MPP, split payment) w niektórych sektorach gospodarki. Celem nowych regulacji jest likwidacja mechanizmu odwrotnego obciążenia w podatku VAT i zastąpienie go MPP. Obecnie stosowanie MPP jest całkowicie dobrowolne, choć często podatnicy realnie nie bają możliwości wyboru z przyczyn ekonomicznych. Od listopada obowiązek stosowania tego mechanizmu będzie dotyczył płatności za towary i usługi obecnie wymienione w załączniku nr 11, 13 i 14 do których dodane będą dodatkowe towary. Wszystkie towary i usługi objęte obowiązkowym MPP będą wymienione w załączniku nr 15. Projekt ustawy zakłada jednak wprowadzenie limitu kwotowego w wysokości 15.000,00 zł brutto lub równowartość tej kwoty. Limit ten będzie wynikał z art. 108a ust. 1a w którym zapisano odniesienie do art. 19 pkt 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców. Transakcje poniżej limitu kwotowego będą mogły być regulowane w mechanizmie podzielonej płatności na zasadzie dobrowolności.
Jak się okazało, obecnie działający system rozliczania VAT w branżach szczególnie narażonych na nieprawidłowości, czyli mechanizm odwrotnego obciążenia okazał się nieskuteczny. W uzasadnieniu do projektu wskazano, że stosowanie odwrotnego obciążenia co prawda daje pozytywne efekty w branżach nim objętych, ale jednocześnie powoduje wzrost nadużyć w innych branżach. Stosowanie odwrotnego obciążenia utrudnia lub uniemożliwia wyłudzenie podatku VAT, więc przestępcza działalność zostaje przeniesiona na branże nieobjęte tym mechanizmem. Rządzący rozszerzyli katalog towarów i usług objętych tym mechanizmem, ale na dłuższą metę taki stan rzeczy nie ma prawa istnieć, to błędne koło.
Rezygnacja z mechanizmu odwrotnego obciążenia pociąga za sobą brak obowiązku składania informacji podsumowujących w obrocie krajowych (VAT-27) poprzez uchylenie art. 101a oraz 102 ust. 3 ustawy o podatku od towarów i usług.
Modyfikacji ulegną zasady stosowania odpowiedzialności podatkowej nabywcy. Zmiany które wprowadza się w art. 105a dotyczą m.in. rezygnacji z kaucji gwarancyjnej, która według ustawodawcy przestała pełnić swoja funkcję. Jednocześnie wprowadzona zostaje przesłanka wyłączenia stosowania odpowiedzialności solidarnej, zgodnie z którą zapłata z wykorzystaniem MPP uwalnia podatnika od tej odpowiedzialności.
Faktury dokumentujące dostawy towarów lub świadczenie usług wymienione w załączniku 15 oraz kwota należności ogółem stanowi kwotę o której mowa w art. 19 pkt 2 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. – Prawo przedsiębiorców (obecnie 15.000,00 zł) będzie musiała zawierać wyrazy „mechanizm podzielonej płatności” zgodnie z art. 106e ust. 18a który ma obowiązywać od listopada. Nie ma przy tym znaczenia jaka wartość brutto dotyczy towarów bądź usług wymienionych w załączniku nr 15, ale znaczenie ma aby należność ogółem wynikająca z faktury wynosiła co najmniej 15.000,00 zł. Za niezastosowanie się do tej zasady grozi sankcja w wysokości 30% kwoty podatku wskazanego na fakturze przypadającego na dostawę towarów lub usług wymienionych w załączniku nr 15. Ponadto ustawodawca wprowadza rozwiązanie mające na celu, aby sankcja nie była stosowana, jeżeli, mimo braku stosownego oznaczenia na fakturze, nabywca ureguluje w mechanizmie podzielonej płatności kwotę odpowiadającą kwocie podatku przypadającą na dostawę towarów lub usług wymienionych w załączniku nr 15 (dodany ust. 13 w art. 106e). W uzasadnieniu do projektu ustawy możemy przeczytać : „Jeżeli więc sprzedawca przez błąd nie oznaczy faktury koniecznym dopiskiem, wówczas będzie mógł naprawić swoje uchybienie i uniknąć sankcji. W tym celu powinien przede wszystkim poinformować nabywcę, że wystawił mu fakturę bez wymaganego oznaczenia, tak żeby przekazać mu brakującą na fakturze informację, że powinien zapłacić w podzielonej płatności. Informację tę sprzedawca może przekazać w dowolnej formie nabywcy, może to uczynić w dowolny sposób, nawet przed wystawieniem faktury korygującej, w interesie sprzedawcy leży bowiem, żeby nabywca miał szansę zrealizować płatność w mechanizmie podzielonej płatności.
Należy zaznaczyć, że sprzedawca tak czy inaczej będzie miał obowiązek poprawienia faktury wystawionej bez wymaganego oznaczenia, faktura bez tego oznaczenia jest bowiem fakturą wystawioną wadliwie. Nie ma przy tym przeciwwskazań, żeby fakturę poprawił nabywca notą korygującą.”
Wprowadzono do art. 108a ust. 1b przepis nakazujący podatnikowi, który obowiązany jest do wystawienia faktur z oznaczeniem „mechanizm podzielonej płatności”, przyjęcie płatności wynikających z takiej faktury w mechanizmie podzielonej płatności. Przyjęcie takiego zapisu ma wyeliminować przypadki omijania wprowadzanych rozwiązań na przykład poprzez stosowanie przez wystawcę ww. faktur rachunków oszczędnościowo-rozliczeniowych do rozliczeń transakcji objętych obowiązkiem stosowania mechanizmu podzielonej płatności, gdyż dla ROR-ów zgodnie z ustawą Prawo Bankowe nie otwiera się rachunków VAT. W ostatnim czasie spotyka się również rozwiązania polegające na otwieraniu rachunków bankowych w bankach zagranicznych (np. Szwajcarii), co ma pozwolić na ominięcie MPP. Jednak przy tak proponowanych rozwiązaniach, metody te będą nieskuteczne. Nowy art. 108e ma brzmieć „Podatnicy, którzy dokonują dostawy towarów lub świadczą usługi, o których mowa w załączniku nr 15 do ustawy, oraz podatnicy nabywający te towary lub usługi są obowiązani posiadać rachunek rozliczeniowy, o którym mowa w art. 49 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe, lub imienny rachunek w spółdzielczej kasie oszczędnościowo-kredytowej otwarty w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą, prowadzone w walucie polskiej.” W ten sposób wprowadza się obowiązek posiadania rachunku rozliczeniowego lub imiennego rachunku w SKOK otwartego w związku z prowadzoną działalnością gospodarczą przez podatników, którzy dokonują dostaw towarów lub świadczą usługi z załącznika nr 15 oraz podatników nabywających takie towary lub usługi. Nie będzie również możliwości umownego wyłączenia stosowania mechanizmu podzielonej płatności, gdyż po wejściu w życie nowych przepisów, zapisy takie będą nieważne.
Dla podatników nieposiadających siedziby działalności gospodarczej lub stałego miejsca prowadzenia działalności gospodarczej na ternie RP wprowadza się w art. 108f system rekompensat kosztów obsługi rachunku VAT dla podmiotów obowiązanych ze względu na rodzaj działalności do posiadania w polskim banku rachunku rozliczeniowego oraz rachunku VAT.
Stosowanie MPP jest uciążliwe dla wielu podmiotów, ze względu na brak możliwości płacenia za więcej niż jedną fakturę. Ten stan rzeczy ulegnie zmianie. W art. 108a ust. 3a-3b wprowadza możliwość płatności za więcej niż jedną fakturę. W takim przypadku komunikat przelewu musi obejmować wszystkie faktury wystawione dla podatnika w danym okresie od jednego dostawcy i zawierać całą kwotę podatku VAT wykazanego na tych fakturach. Okres ten nie może być krótszy niż jeden dzień i dłuższy niż jeden miesiąc (kalendarzowy). Podatnik w komunikacie przelewu nie będzie wówczas wskazywał numeru konkretnej faktury płaconej w MPP, będzie natomiast wskazywał okres za który dokonuje płatności. Nabywca który zdecyduje się zastosować ten przepis i dokonać płatności zbiorczej za pomocą jednego komunikatu przelewu, wówczas obowiązany będzie do zapłaty tym komunikatem wszystkich faktur wystawionych na jego rzecz przez danego wystawcę w danym okresie, bez względu na to, czy faktury te dokumentują transakcje podlegające obowiązkowi stosowania mechanizmu podzielonej płatności, czy też nie.
Zgodnie z informacją na stronie sejmowej wynika, że ustawę przekazano prezydentowi do podpisu.
Autor: Grzegorz Kusyk
Ekspert ds. rachunkowości podatkowej
e-mail: g.kusyk[at]exorgroup.pl
tel: 508 750 614