Frederic Laloux w książce pt. Pracować inaczej zaproponował niecałą dekadę temu nową typologię organizacji w zależności od skali i sposobu delegowania decyzyjności. Poszczególnym typom organizacji przyporządkował kolory: czerwony, bursztynowy, pomarańczowy, zielony i turkusowy.
Kolor turkusowy przypadł w udziale organizacjom na najwyższym stopniu świadomości zarządzania, a kolor czerwony – organizacjom o najniższym stopniu. Przejście do każdego kolejnego koloru to przejście do większej decyzyjności pracowników, ale także większej ich odpowiedzialności za organizację.
Jakie są cechy charakterystyczne poszczególnych typów organizacji?
Organizacja czerwona jest rządzona przez silnego przywódcę. Przełożony budzi strach, a cele organizacji są krótkoterminowe. Przyjmuje się, że ten model zarządzania jest właściwy dla świata przestępczego (gangi, mafia).
Organizacja bursztynowa jest organizacją typowo hierarchiczną. Przełożony budzi silny respekt, ale nie jest on już oparty na strachu. Kontrola i decyzyjność są zarezerwowane dla najwyższych szczebli zarządzania, a procesy są realizowane według sformalizowanych procedur. Cele organizacji są ustalane długoterminowo. Jako przykłady organizacji bursztynowych wskazuje się zazwyczaj służby mundurowe (wojsko, policja, straż graniczna), organizacje rządowe, ale także szkoły publiczne.
Organizacja pomarańczowa jest organizacją hierarchiczną, a sam proces zarządzania ukierunkowany jest na cele. Dopuszczalna jest realizacja własnych celów członków organizacji, którzy często ze sobą konkurują. Pojawia się delegowanie odpowiedzialności. Przykładem takiej organizacji jest korporacja międzynarodowa, bank czy uczelnia publiczna.
Organizacja zielona bazuje na decentralizacji decyzyjności, a relacje są postrzegane niekiedy jako ważniejsze niż zysk. Kładzie się nacisk na sprawiedliwość i równość, cele powinny być inspirujące. Przedkładanie jakości relacji nad realizację celów może powodować niesatysfakcjonujące wyniki finansowe. Organizacjami zielonymi są organizacje non-profit oraz firmy rodzinne.
Organizacja turkusowa to organizacja samozarządzająca się. Każdy pracownik jest swoim własnym szefem. Organizacja jest oparta na głębokim zaufaniu do jej członków i systemie daleko posuniętej delegacji kompetencji i decyzyjności. Trudno podać przykłady organizacji turkusowych, gdyż opis takiej organizacji sprawia, że wydaje się ona być konceptem raczej teoretycznym niż praktycznym rozwiązaniem. Są jednak firmy, które deklarują, że stosują w praktyce turkusowy model zarządzania, np. firma Morning Star z USA (producent przetworów pomidorowych).
Należy zauważyć, że nie każdy kolor zarządzania będzie przystawał do danej jednostki, np. cele stawiane przez wojskiem czy policją z automatu wykluczają zastosowanie w nich turkusowego zarządzania.
Autor: dr Agnieszka Wójcik
Ekspert ds. controllingu i finansów
e-mail: a.wojcik[at]exorgroup.pl
tel: 504 724 416