Powiązania biznesowe i podmioty gospodarcze wielokrotnie wydają się być podobne w swoich mechanizmach funkcjonowania do żywych organizmów. Wynika to m. in. z ich wrażliwości na szereg bodźców, w tym na interakcje z innymi sieciami biznesowymi i podmiotami gospodarczymi. Oznacza to, że żaden mechanizm biznesowy / gospodarczy nie cechuje się odpornością na zachodzące w jego otoczeniu zmiany. To z kolei powoduje, że negatywne zjawiska mające miejsce w szeroko rozumianym otoczeniu gospodarczym podmiotu, wywrą wpływ na tenże podmiot. Takie rozprzestrzenianie się negatywnych zjawisk przypomina niekiedy rozwój epidemii – przenoszenie się choroby na co raz to nowe organizmy. Dlatego też wielokrotnie używa się terminu „efekt zarażania”, aby opisać mechanizm rozprzestrzeniania się w gospodarce negatywnych zjawisk i infekowania ich wpływem kolejnych podmiotów.
O efekcie zarażania się mówi się najczęściej w kontekście kryzysów o skali globalnej i rozprzestrzeniania się zjawisk kryzysowych na kolejne gospodarki narodowe. Należy jednak zwrócić uwagę, że koncepcję zarażania wykorzystuje się także do opisu zjawisk pozytywnych lub neutralnych, takich jak np. dyfuzja innowacji, marketing wirusowy, dokonywanie zakupów, badanie satysfakcji konsumentów, naśladowanie zachowań w łańcuchu dostaw, efektywność sprzedawców (za: S. Wyciślak, Efekt zarażania w mechanizmie rozprzestrzeniania się kryzysu, „Ekonomista” 2012, nr 2).
Efekt zarażania może mieć dwojaki charakter:
- Faktyczny – gdy zjawiska rzeczywiście przenoszą się na kolejne podmioty, np. spadek popytu na wyroby branży X,
- Psychologiczny – gdy określona grupa uczestników życia gospodarczego traci zaufanie do danego kraju lub branży (np. odpływ inwestorów zagranicznych po obniżeniu ratingu kraju X).
Jak już wspomniano, efekt zarażania przywoływany jest najczęściej w kontekście gospodarki globalnej i „zawirusowania” negatywnym zjawiskiem kolejnych gospodarek narodowych. Mechanizm ten odpisuje jednak tak samo dobrze zjawiska gospodarcze w mniejszej skali, np. spadek zaufania do obligacji korporacyjnych po problemach jednej z firm windykacyjnych, która to firma była też znaczącym emitentem obligacji.
Autor: dr Agnieszka Wójcik
Ekspert ds. controllingu i finansów
e-mail: a.wojcik[at]exorgroup.pl
tel: 504 724 416