Ustawa prawo przedsiębiorców z dnia 6 marca 2018 roku zawiera regulacje dotyczące działalności nieewidencjonowanej. Nie wpływa to jednak na definicję podatnika zgodnie z ustawą o podatku od towarów i usług.
Ustawa VAT zawiera szeroką definicję podatnika wyrażoną w art. 15 w brzmieniu:
art. 15.
1. Podatnikami są osoby prawne, jednostki organizacyjne niemające osobowości prawnej oraz osoby fizyczne, wykonujące samodzielnie działalność gospodarczą, o której mowa w ust. 2, bez względu na cel lub rezultat takiej działalności.
2. Działalność gospodarcza obejmuje wszelką działalność producentów, handlowców lub usługodawców, w tym podmiotów pozyskujących zasoby naturalne oraz rolników, a także działalność osób wykonujących wolne zawody. Działalność gospodarcza obejmuje w szczególności czynności polegające na wykorzystywaniu towarów lub wartości niematerialnych i prawnych w sposób ciągły dla celów zarobkowych.”
W ust. 3 cytowanego artykułu wymieniono czynności których dokonanie nie uważa się za działalność gospodarczą. W pkt. 3 wskazano czynności z tytułu których przychody zostały wymienione w art. 13 pkt 2-9 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych jeżeli z tytułu wykonania tych czynności osoby te są związane ze zlecającym wykonanie tych czynności prawnymi więzami tworzącymi stosunek prawny pomiędzy zlecającym wykonanie czynności i wykonującym zlecane czynności co do warunków wykonywania tych czynności, wynagrodzenia i odpowiedzialności zlecającego wykonanie tych czynności wobec osób trzecich.
Tu pozwolę sobie przejść do ustawy PIT i wspomnianego art. 13 pkt. 8 w którym wskazano przychody z tytułu wykonywania usług, na podstawie umowy zlecenia lub umowy o dzieło, uzyskiwane wyłącznie (lit. a) od osoby fizycznej prowadzącej działalność gospodarczą, osoby prawnej i jej jednostki organizacyjnej oraz jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej; z wyjątkiem przychodów uzyskanych na podstawie umów zawieranych w ramach prowadzonej przez podatnika pozarolniczej działalności gospodarczej […].
Tu należałoby przypomnieć, że zgodnie z ustawą prawo przedsiębiorców, działalność nieewidencjonowana nie stanowi pozarolniczej działalności gospodarczej po spełnieniu warunków ustawowych ( z uwzględnieniu wyłączeń zawartych w art. 6). Nie mniej jednak, przychody uzyskiwane z działalności nieewidencjonowanej zaliczamy do przychodów z innych źródeł. Należy tu jednak zaznaczyć, że przepisy tu nie wskazują jasno jak należy rozliczać podatek i kwalifikować przychody w relacji osoby prowadzącej działalność nieewidencjonowaną z przedsiębiorca. Nie jest to jednak przedmiotem dzisiejszych rozważań.
Działalność nieewidencjonowana nie stanowi więc pozarolniczej działalności gospodarczej i nie podlega wpisów w CEIDG, choć taki wniosek ma prawo złożyć. Jednocześnie osoba prowadząca działalność nieewidencjonowaną w myśl art. 15 ustawy VAT jest podatnikiem i może korzystać ze zwolnienia podmiotowego do wartości sprzedaży 200.000 zł (lub części tej kwoty w przypadku rozpoczęcia sprzedaży w trakcie roku).
Tu zmierzamy do sedna niniejszych rozważań. Zgodnie z art. 109 ust. ustawy VAT. Podatnicy, u których sprzedaż jest zwolniona od podatku na podstawie art. 113 ust. 1 i 9, są obowiązani prowadzić ewidencję sprzedaży za dany dzień, nie później jednak niż przed dokonaniem sprzedaży w dniu następnym. Ustawodawca nie wskazał jednak wzoru z którego należy korzystać w celu prowadzenia takiej ewidencji. Należy tu zaznaczyć, że powinna ona zawierać w mojej ocenie dane podatnika, datę osiągnięcia przychodu oraz jego kwotę. Natomiast podatnicy wykonujących wyłącznie czynności zwolnione od podatku na podstawie art. 43 ust. 1 lub przepisów wydanych na podstawie art. 82 ust. 3 (zwolnienie przedmiotowe) nie są zobowiązani do prowadzenia ewidencji VAT, nawet tej uproszczonej którą stosować zobowiązani są podatnicy zwolnieni na podstawie art. 113 ust 1 i 9.
Podsumowując
Osoby prowadzące działalność nieewidencjonowaną, są podatnikami w rozumieniu ustawy VAT. W celu weryfikacji czy mają obowiązek prowadzenia ewidencji VAT należy zadać sobie pytanie:
- Czy podatnik wykonuje wyłącznie czynności zwolnione przedmiotowo?
Jeśli odpowiedź jest twierdząca, podatnik nie ma obowiązku prowadzenia ewidencji VAT. W przypadku odpowiedzi negatywnej należy zadać kolejne pytanie. - Czy podatnik korzysta ze zwolnienia przedmiotowego (art. 113 ust 1 i 9)?
Jeśli odpowiedź jest twierdząca, podatnik ma obowiązek prowadzić ewidencję sprzedaży (uproszczona ewidencja VAT). Jeśli odpowiedź jest przecząca, podatnik ma obowiązek prowadzenia pełnej ewidencji VAT.
Brak możliwości korzystania ze zwolnienia podmiotowego mogła by wystąpić w sytuacji, gdy pierwszą sprzedaż wykonany pod koniec roku (dokładnie 31 grudnia), tym samym zachowamy limit umożliwiający prowadzenie działalności nieewidencjonowanej i jednocześnie przekroczymy limit zwolnienia w VAT. Również wykonywanie czynności wymienionych w art. 113 ust. 13 będzie obligowało podatnika do zarejestrowania się jako czynnego podatnika VAT.
Autor: Grzegorz Kusyk
Ekspert ds. rachunkowości podatkowej
e-mail: g.kusyk[at]exorgroup.pl
tel: 508 750 614