TAK. Zgodnie z art. 441 ust. 1 ustawy z dnia 20 lipca 2017 r. Prawo wodne (Dz.U.2022.2625 t.j. z dnia 2022.12.14) (dalej: Prawo wodne) „spółki wodne oraz związki wałowe są niepublicznymi formami organizacyjnymi, które nie działają w celu osiągnięcia zysku, zrzeszają osoby fizyczne lub prawne na zasadzie dobrowolności i mają na celu zaspokajanie wskazanych przepisami ustawy potrzeb w zakresie gospodarowania wodami.”
Z kolei w myśl art. 446 ust. 5 Prawa wodnego „Spółka wodna nabywa osobowość prawną z chwilą uprawomocnienia się decyzji starosty o zatwierdzeniu statutu tej spółki.”
Na mocy obecnie obowiązujących przepisów, Spółka wodna jest niepubliczną formą organizacyjną posiadającą osobowość prawną, niemniej zgodnie z art. 331 § 1 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz.U.2022.1360 t.j. z dnia 2022.06.29) (dalej: KC) „Do jednostek organizacyjnych niebędących osobami prawnymi, którym ustawa przyznaje zdolność prawną, stosuje się odpowiednio przepisy o osobach prawnych.”
Przez pojęcie osobowości prawnej należy rozumieć pojęcie określające zdolność osób prawnych do bycia podmiotem praw i obowiązków oraz do dokonywania we własnym imieniu czynności prawnych. Jest immanentnie związane z powstaniem osoby prawnej, gdyż bez osobowości prawnej osoba prawna przestaje istnieć.
Spółka wodna, w związku z powyższym, posiada zdolność prawną i zdolność do czynności prawnych. Tym samym, Spółka wodna może objąć udziały w spółce prawa handlowego, tj. spółce z ograniczoną odpowiedzialnością.
W myśl art. 431 KC „Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna, o której mowa w art. 331 § 1, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową.” Tym samym Spółka wodna na gruncie prawa cywilnego jest przedsiębiorcą.
Z kolei w myśl art. 551 KC „Przedsiębiorstwo jest zorganizowanym zespołem składników niematerialnych i materialnych przeznaczonym do prowadzenia działalności gospodarczej. (…)”
W powyżej definicji istotny jest zwrot „prowadzenie działalności gospodarczej”. Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 6 marca 2018 r. Prawo przedsiębiorców (Dz.U.2021.162 t.j. z dnia 2021.01.26) (dalej: ustawa prawo przedsiębiorców) „Działalnością gospodarczą jest to zorganizowana działalność zarobkowa, wykonywana we własnym imieniu i w sposób ciągły.”
Pierwszą cechą pozwalającą odróżnić działalność gospodarczą od innych aktywności jest zorganizowanie, które należy rozumieć jako wykorzystanie konkretnych składników materialnych lub składników niematerialnych, które są przez daną osobę łączone w sensie funkcjonalno-gospodarczym w jeden uporządkowany kompleks, zdatny do tego, aby przy jego wykorzystaniu można było uczestniczyć w obrocie gospodarczym.
Drugą cechą jest charakter zarobkowy, który należy rozważyć w dwóch aspektach – subiektywnym i obiektywnym. Oba te aspekty mają znaczenie dla rozstrzygnięcia, czy została spełniona omawiana przesłanka.
Jako aspekt subiektywny wskazuje się, że jest on związany z celem podmiotu prowadzącego daną działalność, tj. z zamiarem osiągnięcia zysku. Jak stanowi orzecznictwo, przez działalność zarobkową należy rozmieć działalność prowadzoną w celu osiągnięcia dochodu (zarobku) rozumianego jako nadwyżka przychodów nad poniesionymi kosztami. Samo określenie celu ma jednak wymiar subiektywny i mieści się w sferze zamiaru danego podmiotu. Cel taki może zostać zobiektywizowany przez jego ujawnienie polegające na złożeniu stosownego wniosku o wpis działalności gospodarczej do odpowiedniego rejestru bądź ewidencji.
Jako aspekt obiektywny wskazuje się to czy dany podmiot faktycznie prowadzi działalność, która obiektywnie może przynosić dochód. Działalność gospodarcza jest kategorią o charakterze obiektywnym i bez znaczenia pozostaje okoliczność, czy podmiot prowadzący tę działalność ocenia ją jako inną aktywność czy nie. Działalność ocenia się na podstawie obiektywnych okoliczności faktycznych takich jak dokumenty, wypełniających lub niewypełniających znamiona tejże działalności.
Trzecią cechą jest wykonywanie jej we własnym imieniu. Oznacza to, że podmiot organizujący taką działalność czyni to na swoją rzecz i jednocześnie ponosi odpowiedzialność za zaciągnięte w związku z tym zobowiązania.
Czwartą cechą jest ciągłość ściśle związana z powtarzalnością i regularnym występowaniem, a w szczególności trwaniem danej aktywności. Jako przeciwieństwo ciągłości przeciwstawiana jest incydentalność, sporadyczność, okazjonalność i jednorazowość. W orzecznictwie wskazuje się, że do jej zaistnienia konieczny jest określony ciąg działań, a nie tylko pojedyncze czynności.
Jak zostało już, wskazane w art. 441 ust. 1 Prawa wodnego, spółki wodne nie działają w celu osiągnięcia zysku, niemniej z art. 441 ust. 2 Prawa wodnego stanowi, że „Spółki wodne, zapewniając zaspokojenie potrzeb zrzeszonych w nich osób w zakresie gospodarowania wodami, mogą podejmować prowadzenie działalności umożliwiającej osiągnięcie zysku netto, który przeznacza się wyłącznie na cele statutowe spółki wodnej.” Osiągnięcie zysku netto jest oczywistym spełnianiem przesłanki prowadzenia działalności zarobkowej.
Mając powyższe na uwadze, Spółka wodna spełnia wszystkie przesłanki
o jakich mowa w art. 3 ustawy prawo przedsiębiorców, a tym samym spełnia przesłankę z art. 551 KC. W dalszej charakterystyce powyższego przepisu istotny jest określony przez ustawodawcę katalog otwarty, który:
,„obejmuje (…) w szczególności:
- oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa);
- własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów, oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości;
- prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych;
- wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne;
- koncesje, licencje i zezwolenia;
- patenty i inne prawa własności przemysłowej;
- majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne;
- tajemnice przedsiębiorstwa;
- księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej.”
Powyższe bezsprzecznie stanowi, że Spółka wodna może objąć udziały w spółce prawa handlowego w zamian za aport przedsiębiorstwa, ponieważ spółka wodna posiada zdolność prawną, zdolność do czynności prawnej, jest przedsiębiorcą prowadzącym działalność gospodarczą.
Autor: Wojciech Nowakowski
Ekspert ds. prawnych, asystent księgowy
e-mail: w.nowakowski[at]kancelariamr.pl
tel: 505 265 617