Zmiany przepisów w ramach Polskiego ładu mogą pozbawić niektórych podatników, kosztów podatkowych związanych z amortyzacją.
Ustawą z dnia 29 października 2021 r. o zmianie ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych, ustawy o podatku dochodowym od osób prawnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. 2021 poz. 2105) wprowadzono zmiany w art. 22c ustawy PIT oraz w art. 16C ustawy CIT. Zmiana ta zakłada zakaz amortyzacji budynków mieszkalnych wraz ze znajdującymi się w nich dźwigami, lokali mieszkalnych stanowiących odrębną nieruchomość, spółdzielczego własnościowego prawa do lokalu mieszkalnego oraz prawa do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, służące prowadzonej działalności gospodarczej lub wydzierżawiane albo wynajmowane na podstawie umowy (dalej: lokal mieszkalny).
Przepis przejściowy tj. art. 71 ust. 2 ustawy zmieniającej zakłada, że podatnicy podatku dochodowego od osób fizycznych i podatnicy podatku dochodowego od osób prawnych mogą, nie dłużej niż do dnia 31 grudnia 2022 r., zaliczać do kosztów uzyskania przychodów odpisy amortyzacyjne od środków trwałych i wartości niematerialnych i prawnych będących odpowiednio budynkami mieszkalnymi, lokalami mieszkalnymi stanowiącymi odrębną nieruchomość, spółdzielczym własnościowym prawem do lokalu mieszkalnego lub prawem do domu jednorodzinnego w spółdzielni mieszkaniowej, nabytych lub wytworzonych przed dniem 1 stycznia 2022 r.
Problemem może być przede wszystkim sytuacja w której podatnik nabył lokal mieszkalny, następnie przystosował go do prowadzenia w nim działalności gospodarczej pozbawiając go tym samym funkcji mieszkalnej. W takim przypadku przepisy nie przewidują oddzielnego traktowania takich lokali mieszkalnych a więc pozbawia podatnik prawa do dokonywania odpisów amortyzacyjnych oraz zaliczania ich w koszty podatkowe, co będzie realnie stanowiło podwyższenie zobowiązań podatkowych a w niektórych przypadkach również zwiększy wysokość składki zdrowotnej.
Podatnik który nabył lokal mieszkalny i poniósł koszty prac adaptacyjnych może wprowadzić taki lokal do ewidencji środków trwałych ustalając jego wartość początkową w oparciu o art. 22g ustawy PIT oraz 16g ustawy CIT. Ważne jest jednak ustalenie czy lokal ten stanowić będzie lokal mieszkalny czy użytkowy.
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 3 października 2016 r. w sprawie Klasyfikacji Środków Trwałych (KŚT) (DZ.U. 2016 poz. 1864) w objaśnieniach szczegółowych do grupy 1 klasyfikacji określa je w sposób następujący:
Budynki to zadaszone obiekty budowlane, na trwale połączone z gruntem, wraz z wbudowanymi instalacjami i urządzeniami technicznymi, wykorzystywane dla potrzeb stałych. Przystosowane są do przebywania ludzi, zwierząt lub ochrony przedmiotów. Za szczególny rodzaj budynku uważa się wiatę, która stanowi pomieszczenie naziemne, nie obudowane ścianami ze wszystkich stron lub nawet w ogóle ścian pozbawione. Pojęcie „budynek” obejmuje również samodzielne podziemne obiekty budowlane takie jak centra handlowe, warsztaty, garaże podziemne.
Budynki mieszkalne są to obiekty budowlane, których co najmniej połowa całkowitej powierzchni użytkowej jest wykorzystywana do celów mieszkalnych. W przypadkach, gdy mniej niż połowa całkowitej powierzchni użytkowej wykorzystywana jest na cele mieszkalne, budynek taki klasyfikowany jest jako niemieszkalny zgodnie z jego przeznaczeniem.
Budynki niemieszkalne są to obiekty budowlane wykorzystywane głównie dla potrzeb niemieszkalnych. Podział budynków na mieszkalne i niemieszkalne w KŚT oparto na Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB) wprowadzonej rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 30 grudnia 1999 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Obiektów Budowlanych (PKOB) oraz przypisano każdemu rodzajowi KŚT odpowiedni symbol Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) wprowadzonej rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 4 września 2015 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU).
Samodzielny lokal mieszkalny jest to wydzielona trwałymi ścianami w obrębie budynku izba lub zespół izb przeznaczonych na stały pobyt ludzi, które wraz z pomieszczeniami pomocniczymi służą zaspokajaniu ich potrzeb mieszkaniowych.
Lokal użytkowy to część budynku zawierająca jedno pomieszczenie lub ich zespół, wydzielony stałymi przegrodami budowlanymi, albo cały budynek, niebędący mieszkaniem, pomieszczeniem technicznym, a także gospodarczym.
O zaliczeniu budynku (lokalu) do właściwej podgrupy i rodzaju decyduje jego przeznaczenie oraz związana z tym konstrukcja i wyposażenie, a nie sposób użytkowania, który w praktyce bywa czasem niezgodny z przeznaczeniem. O zmianie pierwotnego przeznaczenia na stałe, decyduje każdorazowo wykonanie odpowiednich robót budowlano-adaptacyjnych.
W przypadku budynków (lokali) o różnym przeznaczeniu o zaliczeniu obiektu do właściwej podgrupy i rodzaju decyduje główne jego przeznaczenie.
Granicę budynku stanowią zewnętrzne powierzchnie ścian oraz górna powierzchnia najwyższego stropu, posadzka piwnic w budynkach podpiwniczonych lub poziom terenu przy budynkach niepodpiwniczonych. W przypadku budynków występujących w zabudowie zwartej, granice pomiędzy poszczególnymi obiektami stanowią płaszczyzny styku ścian szczytowych, a jeżeli występuje wspólna dla dwóch obiektów ściana to granica pomiędzy budynkami przebiega przez jej środek.
Granice instalacji, należących do wyposażenia budynku, stanowią w zależności od rodzaju instalacji, przykładowo mufy, studzienki rewizyjne, zawory zamykające dopływ wody, gazu, czynników grzewczych.
Do wyposażenia budynku zalicza się wszystkie instalacje wbudowane w konstrukcje budynku na stałe, przykładowo instalacje sanitarne, elektryczne, sygnalizacyjne, komputerowe, telekomunikacyjne, przeciwpożarowe oraz normalne wyposażenie budynku takie jak wbudowane meble.
W skład budynku, jako pojedynczego obiektu inwentarzowego, wlicza się także obiekty pomocnicze obsługujące dany budynek, przykładowo chodniki, dojazdy, podwórka, place, ogrodzenia, studnie.
Obiekty pomocnicze, obsługujące więcej niż jeden budynek, należy zaliczać do właściwych rodzajów zgodnie z ich przeznaczeniem.
Jeżeli podatnik wykonał w lokalu mieszkalnym takie prace adaptacyjne, które doprowadziły do trwałej zmiany przeznaczenia na lokal użytkowy, to w mojej ocenie należy go klasyfikować do rodzaju 121 KŚT tj. lokale niemieszkalne, spółdzielczy prawo do lokalu użytkowego, który obejmuje:
– lokale niemieszkalne czyli wydzielone trwałymi ścianami w obrębie budynku izby lub zespoły izb nieprzeznaczone na stały pobyt ludzi, przykładowo, pomieszczenia biurowe,
– spółdzielcze prawo do lokalu użytkowego.
Aktualizacja danych w ewidencji gruntów i budynków będzie stanowiło potwierdzenie dokonanych zmian. W mojej ocenie będzie to podstawa do uznania, że zakaz dokonywania odpisów amortyzacyjnych nie będzie miał zastosowania. Przedstawione stanowisko może budzić wątpliwości, dlatego warto zabezpieczyć się w tym wypadku interpretacja indywidualną.
Autor: Grzegorz Kusyk
Ekspert ds. rachunkowości podatkowej
e-mail: g.kusyk[at]exorgroup.pl
tel: 508 750 614