Inflacja to proces przeciętnego wzrostu cen w gospodarce, któremu towarzyszy spadek wartości nabywczej pieniądza. W zależności od tego, jakich dóbr dotyczy inflacja, mówimy o inflacji CPI (Consumer Price Index), czyli o inflacji dóbr konsumpcyjnych, lub informacji PPI (Producer Price Index), czyli o inflacji dóbr produkcyjnych.
Inflacja jest obliczana na bazie tzw. koszyka dóbr, który z założenia ma odpowiadać typowej konsumpcji w gospodarstwach domowych. Należy jednak zwrócić uwagę, że pomiędzy poszczególnymi krajami istnieją w tym zakresie znaczne różnice, np. w Polsce koszyk dóbr nie obejmuje wydatków na zakup lokali mieszkalnych, podczas gdy w USA już tak. Biorąc jednak pod uwagę poziom obciążenia konsumentów nabywających na własność swoje M, to podejście amerykańskie wydaje się być znacznie bliżej faktycznych realiów rynkowych.
Narodowy Bank Polski publikuje aż 4 miary inflacji bazowej:
- inflacja po wyłączeniu cen administrowanych,
- inflacja po wyłączeniu cen najbardziej zmiennych,
- inflacja po wyłączeniu cen żywności i energii,
- 15% średnia obcięta.
Trzy pierwsze rodzaje inflacji bazowej nie wymagają wyjaśnienia – ich nazwy dobrze opisują ich istotę. Z kolei inflacja 15% średnia obcięta polega na wyeliminowaniu z obliczeń składników najbardziej zmiennych (których waga łączna wynosi 15%) oraz składników najmniej zmiennych, których waga również wynosi 15%.
Warto jeszcze dodać, czym są ceny administrowane. Są to ceny, które nie są kształtowane przez mechanizm rynkowy i podlegają różnego rodzaju regulacjom. Zgodnie z metodyką NBP do produktów i usług o cenach administrowanych zalicza się m. in.: czynsze mieszkaniowe, zaopatrywanie w wodę, wywóz nieczystości, usługi kanalizacyjne, niektóre nośniki energii (energia elektryczna, gaz, energia cieplna), pasażerski transport szynowy i mieszany, usługi pocztowe, a także inne usługi związane z eksploatacją prywatnych środków transportu (https://www.nbp.pl/statystyka/bazowa/metodyka.pdf).
W Polsce poszczególne rodzaje inflacji rok do roku wyniosły w czerwcu 2020 r.:
- inflacja po wyłączeniu cen administrowanych: 2,3 p.p. (ostatni wyższy odczyt był w kwietniu 2020 r.),
- inflacja po wyłączeniu cen najbardziej zmiennych: 3,5 p.p. (ostatni tak wysoki odczyt był w marcu 2020 r.),
- inflacja po wyłączeniu cen żywności i energii: 4,1 p.p. (ostatni wyższy odczyt był w grudniu 2001 r., czyli 19 lat temu),
- 15% średnia obcięta (ostatni tak wysoki odczyt był w lutym 2020 r.).
Z kolei inflacja mierzona miesiąc do miesiąca wyniosła w czerwcu 2020 r.:
- inflacja po wyłączeniu cen administrowanych: 0,7 p.p. (ostatni wyższy odczyt był w grudniu 2019 r.),
- inflacja po wyłączeniu cen najbardziej zmiennych: 0,3 p.p. (czyli tyle samo, ile miesiąc wcześniej),
- inflacja po wyłączeniu cen żywności i energii: 4,1 p.p. (ostatni wyższy odczyt był w kwietniu 2019 r.),
- 15% średnia obcięta: 0,3 p.p. (ostatni tak wysoki odczyt był w kwietniu 2020 r.).
Dla porównania czerwcowa inflacja CPI rdr wyniosła 3,3%, a mdm 0,6%.
Autor: dr Agnieszka Wójcik
Ekspert ds. controllingu i finansów
e-mail: a.wojcik[at]exorgroup.pl
tel: 504 724 416