Termin strzyżenie długu (strzyżenie wierzycieli, hair cutting) oznacza redukcję długu za zgodą wierzycieli. W sytuacji, w której dłużnik, np. emitent obligacji, popada w kłopoty finansowe, może się on zwrócić do swoich wierzycieli o zgodę na redukcję zaciągniętego u nich zobowiązania. Tu powstaje pytanie, dlaczego wierzyciel miałby się zgodzić na oddanie mu mniej niż 100% należącej mu się kwoty.
Paradoksalnie może to być niekiedy dla wierzycieli rozwiązanie najbardziej korzystne z dostępnych. Przykładowo: dłużnik popadł w kłopoty finansowe (np. w wyniku kryzysu, załamania rynku, złego zarządzania przedsiębiorstwem dłużnika) i nie jest w stanie obsłużyć w terminie ciążących na nim zobowiązań odsetkowych, na przykład z tytułu wyemitowanych obligacji korporacyjnych. Jeśli dług nie zostanie zredukowany, to dłużnik w związku z załamaniem się płynności będzie zmuszony złożyć wniosek o upadłość. To z kolei oznacza, że w przypadku ogłoszenia upadłości w pierwszej kolejności z majątku dłużnika będą zaspokajani wierzyciele publicznoprawni (np. ZUS, US). A to z kolei może skutkować tym, że wspomnianych wcześniej obligatariuszy nie będzie już w ogóle z czego zaspokoić, gdyż cały majątek upadłego (czyli ich dłużnika) zostanie wykorzystany na zaspokojenie wierzycieli publicznoprawnych lub część pozostała po ich zaspokojeniu będzie mniejsza niż to, co obligatariusze mogliby uzyskać, gdyby zgodzili się na strzyżenie długu. Oznacza to, że zgoda wierzycieli na strzyżenie długu z perspektywy wierzycieli może powodować mniejsze straty na transakcji niż brak takiej zgody. Nie bez znaczenia jest też fakt, iż taki „przystrzyżony dług” z większym prawdopodobieństwem będzie zwrócony w terminie niż dług odzyskiwany w postępowaniu upadłościowym.
Redukcja długu nie jest jedyną formą wsparcia ze strony wierzycieli, o jaką może się zwrócić dłużnik. Pomocne może też być odroczenie terminu wymagalności długu do czasu, gdy dłużnik będzie w stanie zgromadzić środki finansowe niezbędne do spłaty wierzycieli. Przez odroczenie terminu wymagalności należy tu rozumieć efektywne odroczenie tego terminu a nie formalne. Wracając do przykładu obligacji korporacyjnych – obligatariusze nie muszą się zgadzać na to, że posiada przez nich seria obligacji zostanie spłacona rok później, ale mogą się np. zgodzić na to, że obejmą nową identyczną co do wartości pulę obligacji rocznych, a wpłata z tytułu nabycia nowych obligacji zostanie skompensowana z należnością przysługującą obligatariuszom z tytułu spłaty obligacji przez emitenta. W efekcie więc obligatariusze nie będą mieć należności przeterminowanej, emitent nie będzie miał przeterminowanego zobowiązania, a w praktyce nie nastąpi żaden przepływ finansowy. Korzyści ze zgody na rolowanie długu są podobne jak ze zgody na strzyżenie – lepiej odzyskać środki później niż nie odzyskać ich w ogóle lub w niewielkim stopniu.
Opisane narzędzia zarządzania długiem (strzyżenie długu i rolowanie długu) są wykorzystywane zarówno w zarządzaniu finansami korporacyjnymi, jak i publicznymi. Należy ponadto pamiętać, że rolowanie długu nie jest narzędziem zarezerwowanym tylko dla podmiotów w trudnej sytuacji płatniczej, bowiem tym mianem określa się często też wiele zwykłych działań, na przykład spłatę jednych obligacji środkami pozyskanymi z emisji nowych obligacji czy przedłużenie na kolejny rok linii kredytowej w rachunku bieżącym.
Autor: dr Agnieszka Wójcik
Ekspert ds. controllingu i finansów
e-mail: a.wojcik[at]exorgroup.pl
tel: 504 724 416